Cây hoàn ngọc – Tác dụng và bài thuốc chữa bệnh

Cây hoàn ngọc là một loại dược liệu được trồng phổ biến ở Việt Nam. Ngoài việc được sử dụng để sản xuất trà thanh nhiệt và giải độc, cây hoàn ngọc còn mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu về cây hoàn ngọc và các tác dụng của nó trong bài viết sau đây.

Cây hoàn ngọc là gì?

Cây hoàn ngọc là loại cây xuất hiện nhiều ở miền núi phía Bắc và phía Nam Việt Nam. Cây còn có tên gọi khác là cây con khỉ, nhật nguyện, xuân hoa, thuộc họ ô rô (Acanthaceae). Lá và rễ của cây hoàn ngọc thường được phơi khô để làm thuốc.

Mô tả cây hoàn ngọc

Hoàn ngọc là cây bụi sống lâu năm với chiều cao từ 1 – 2m. Thân non gồm nhiều cành xanh mảnh, khi già chuyển sang gỗ nâu. Lá của cây hoàn ngọc hình mũi giác, kích thước từ 12 – 17cm, cuống dài 1,5 – 2,5cm, mép lá thuôn nhọn.

Hoa của cây mọc ở đỉnh cành, lưỡng tính, màu trắng pha tím, gồm 5 đài tách rời. Tràng hợp dài hẹp, chia thành 2 môi, môi dưới 2 thùy, môi trên 3 thùy, thùy giữa chấm tím nhạt, nhị 4, trong đó 2 nhị kép, chỉ nhị ngắn, bao phấn tím.

Cây hoàn ngọc được chia làm 2 loại: đỏ và trắng. Cây hoàn ngọc đỏ có lá non màu nâu đỏ, vị chát, bề mặt lá có lớp lông tơ. Khi già, lá chuyển sang màu xanh đậm. Cây hoàn ngọc trắng có màu xanh nhạt ở cả hai mặt, chứa dịch nhớt và khi khô có thể chuyển màu xám bạc. Hoàn ngọc trắng chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe con người, thường được dùng làm thuốc.

Thành phần hóa học

Cây hoàn ngọc chứa các thành phần hóa học như sterol, flavonoid, acid hữu cơ, saponin, đường khử, carotenoid. Lá của cây có hàm lượng diệp lục toàn phần 2,65mg/g (lá tươi), protein toàn phần 30,08% (lá khô), và nitơ toàn phần 4,9% (lá khô).

Bộ phận dùng

Người ta thường sử dụng lá và rễ cây hoàn ngọc tươi hoặc phơi khô để làm thuốc. Cây hoàn ngọc có thể thu hái vào tất cả các mùa trong năm, đặc biệt là mùa mưa.

Tác dụng của cây hoàn ngọc và một số bài thuốc

Cây hoàn ngọc là một dược liệu quý có nhiều tác dụng và thường được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian để điều trị bệnh. Dưới đây là một số tác dụng của cây hoàn ngọc và cách sử dụng:

1. Hỗ trợ chữa u xơ, u nang

Cây hoàn ngọc có khả năng hỗ trợ chữa u nang và u xơ nhờ các chất chống oxy hóa như flavonoid, saponin và axit hữu cơ có thể ngăn chặn sự phát triển của các khối u.

Bài thuốc hỗ trợ trị u nang, u xơ:

• Bước 1: Lấy 10-12 lá cây hoàn ngọc tươi, rửa sạch, giã nát.
• Bước 2: Đổ một bát nước đun sôi để nguội vào, lọc lấy nước thuốc, thêm vài hạt muối để hòa tan.

Cách dùng: Uống nước từ cây hoàn ngọc 3 lần/ngày, cách bữa ăn 1 giờ. Người bệnh nên sử dụng đều đặn trong 3 tháng để đạt kết quả tốt.

2. Điều trị tuyến tiền liệt, u xơ phổi

Cây hoàn ngọc chứa các hoạt chất có khả năng ức chế sự phát triển tế bào ác tính và có tính chất kháng viêm. Do đó nó góp phần điều trị tuyến tiền liệt và u xơ phổi.

Bài thuốc điều trị tuyến tiền liệt, u xơ phổi:

• Lấy một nắm cây hoàn ngọc, rửa sạch, xay nhuyễn với 300ml nước lọc.
• Chia nhỏ nước thuốc ra các chai, dùng để uống 3 lần/ngày trước bữa ăn.

3. Hỗ trợ điều trị ung thư

Chất chiết xuất ethanolic từ lá của cây hoàn ngọc đã được nghiên cứu về tác dụng của chúng đối với sự ức chế tăng trưởng tế bào ung thư vú ở người. Người bệnh có thể tham khảo bài thuốc sau để hỗ trợ điều trị ung thư:

Bài thuốc dùng để hỗ trợ điều trị ung thư:

• Giai đoạn đầu: Sử dụng 10 lá cây hoàn ngọc tươi để nhai kỹ 5 lần/ngày.
• Các giai đoạn sau: Sử dụng 15 lá hoàn ngọc tươi để nhai kỹ 6 lần/ngày kết hợp với uống nước lá hoàn ngọc vào mỗi sáng và ăn lá hoàn ngọc nấu chín vào buổi tối.

4. Giúp cầm máu do trĩ, xuất huyết tiêu hóa, ho ra máu

Cây hoàn ngọc chứa các chất có tác động tăng cường khả năng đông máu và ức chế quá trình chảy máu. Dưới đây là các bài thuốc và cách sử dụng cây hoàn ngọc để cầm máu:

Bài thuốc và cách sử dụng cây hoàn ngọc để cầm máu:

• Dùng 7 – 9 lá hoàn ngọc tươi, rửa sạch và nhai kỹ 2 lần/ngày.
• Hoặc người bệnh có thể dùng lá hoàn ngọc khô, đem sắc với 500ml nước để uống trong ngày.

5. Chữa tiểu rắt, tiểu ra máu

Theo đông y, cây hoàn ngọc có khả năng chữa tiểu rắt và tiểu ra máu. Dưới đây là bài thuốc và cách sử dụng cây hoàn ngọc để giải quyết tình trạng này:

Bài thuốc và cách sử dụng cây hoàn ngọc để chữa tiểu rắt, tiểu buốt:

• Chuẩn bị 15 – 25 lá hoàn ngọc tươi, rửa sạch.
• Giã nát lấy nước cốt dùng để uống hàng ngày.

6. Giúp chữa viêm thận, viêm đường tiết niệu

Chiết xuất ethanol từ lá hoàn ngọc có tác dụng kháng viêm và kháng khuẩn, giúp điều trị viêm thận và viêm đường tiết niệu. Dưới đây là bài thuốc và cách sử dụng hoàn ngọc để chữa viêm thận, viêm đường tiết niệu:

Bài thuốc và cách sử dụng hoàn ngọc để chữa viêm thận, viêm đường tiết niệu:

• Chuẩn bị 14 – 20 lá hoàn ngọc, rửa sạch.
• Giã nát lấy nước cốt đặc để uống hàng ngày.

7. Điều trị bệnh lý về gan

Sự kết hợp của betulin, lupeol và axit pomolic trong cây hoàn ngọc giúp hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan. Đã có nhiều nghiên cứu về tác dụng chống oxi hóa của betulin này được công bố trên các tạp chí y khoa.

Bài thuốc và cách sử dụng cây hoàn ngọc để điều trị bệnh lý về gan:

• Chuẩn bị 10 lá hoàn ngọc tươi, rửa sạch, dùng để nhai 3 lần/ngày khi bụng đói liên tục trong 3 tuần.
• Bên cạnh đó, người bệnh có thể tán lá hoàn ngọc thành bột, trộn theo tỉ lệ 1:1 với bột tam thất, dùng với nước lọc trước bữa ăn.

8. Chống oxi hoá

Trong nghiên cứu của Phạm Minh Giang và cộng sự, dịch chiết etyl axetat và hòa tan n-butanol từ lá cây hoàn ngọc dưới dạng các phân đoạn giàu flavonoid đã cho thấy, cây hoàn ngọc có tác dụng chống oxi hóa mạnh mẽ. Tác dụng này giúp tăng cường sức khỏe cơ thể và bảo vệ tế bào khỏi các tổn thương do gốc tự do gây ra, bao gồm lão hóa, bệnh ung thư, stress, da sạm, và nhiều bệnh khác.

Cách dùng cây hoàn ngọc để tăng cường khả năng chống oxi hóa:

• Chuẩn bị một nắm lá hoàn ngọc, rửa sạch, phơi khô.
• Đun cùng 2 lít nước, hãm tầm 5 – 10 phút để trà ra hết các chất.

9. Giúp cải thiện sức khỏe

Cây hoàn ngọc có khả năng tăng cường sức khỏe cơ thể và phòng được nhiều bệnh lý như đái tháo đường, huyết áp, và ngăn ngừa oxy hóa tế bào. Cách sử dụng cây hoàn ngọc để cải thiện sức khỏe như sau:

Bài thuốc và cách sử dụng cây hoàn ngọc để cải thiện sức khỏe:

• Chuẩn bị 5 – 7 lá hoàn ngọc tươi, rửa sạch, nhai chậm và nuốt.
• Dùng liên tục 2 lần/ngày trong 1 tuần.

Lưu ý khi sử dụng cây hoàn ngọc

Khi sử dụng hoàn ngọc nhằm mục đích điều trị bệnh, cần lưu ý:

• Nhai chậm và kỹ lá hoàn ngọc để các chất trong lá tiết hết ra và phát huy tác dụng của nó.
• Khi dùng trà túi lọc hoàn ngọc, không nên uống cùng thức ăn có tính hàn để tránh đầy bụng.
• Đảm bảo nguồn dược liệu hoặc làm sạch lá trước khi sử dụng.

Nguồn: tieucanhdep