Hoa đu đủ đực, một nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, không chỉ có giá trị trong việc chế biến món ăn mà còn có tác dụng trong điều trị nhiều bệnh lý như ho, viêm họng, sỏi thận, tiểu đường và thậm chí hỗ trợ trong việc chống ung thư. Đến với bài viết này, chúng ta sẽ được tìm hiểu về các thông tin liên quan đến công dụng, cách sử dụng, và nhóm đối tượng sử dụng dược liệu này.
Mô tả về cây đu đủ đực
Theo tạp chí đông y, đu đủ là một cây ăn trái phổ biến tại Việt Nam, còn được biết đến với các tên gọi khác như Cà lào, phan qua thụ… Tên khoa học của cây là Carica papaya L, thuộc họ Đu Đủ (Caricaceae). Đu đủ được phân loại vào nhóm cây thực vật đa tính vì nó có cây đực, cây cái và cả cây lưỡng tính. Dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về cây đu đủ đực.
1. Đặc điểm thực vật
Cây đu đủ đực có dạng thân thảo, cao khoảng 3 – 10m, thân cây có vỏ xù xì, chỉ có một ngọn duy nhất và chỉ phân nhánh khi ngọn bị gãy. Lá mọc tập trung ở ngọn, trực tiếp đâm ra từ thân. Các lá mọc so le với nhau, có cuống dài, hình ống, bên trong rỗng. Lá màu xanh chia làm nhiều phiến, mỗi phiến lá có 8 – 9 thùy sâu. Mép lá có khía cạnh giống như bị xẻ rách. Rễ cọc, cắm sâu vào lòng đất. Hoa đu đủ đực nhỏ mọc quanh năm trong cụm, có màu trắng với 5 cánh. Đôi khi có hoa màu xanh nhạt xen lẫn vàng. Hoa có mùi thơm và vị khá đắng.
2. Khu vực phân bố
Cây đu đủ có nguồn gốc từ Mexico và sau đó lan rộng sang các nước Trung Mỹ, Nam Mỹ, Châu Á và Châu Phi. Hiện nay, cây này được trồng phổ biến ở các nước có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, Ấn Độ và Philipin. Ở Việt Nam, cây đu đủ đực thường được trồng nhiều ở các tỉnh thành miền núi phía Bắc như Sơn La, Lạng Sơn, Yên Bái…
3. Bộ phận dùng và cách bào chế dược liệu
Cả lá và bông đu đủ đực đều có thể dùng làm thuốc. Trong đó, bông đu đủ đực được sử dụng phổ biến hơn cả. Bông đu đủ đực có thể thu hoạch quanh năm, nhưng tốt nhất là từ tháng 5 đến tháng 10. Những bông hoa mới nở sẽ được thu hoạch vào buổi sáng sớm khi còn đọng sương mai.
Để sử dụng hoa đu đủ đực, bạn cần rửa sạch bông hoa nhiều lần để loại bỏ đất cát và bụi bẩn. Hoa có thể được sử dụng tươi, hoặc sấy khô. Nếu muốn lưu trữ lâu dài, bạn có thể phơi hoặc sấy khô hoa đu đủ. Bông đu đủ đực thường được phơi trong bóng râm hoặc nơi có gió mát, không phơi nắng trực tiếp. Sau khoảng 3 – 4 ngày, bông đu đủ đực sẽ khô hoàn toàn.
Cần lưu ý rằng, cần phân biệt rõ hoa đu đủ đực và hoa đu đủ cái khi sử dụng để đảm bảo hiệu quả như mong muốn. Bạn cũng cần chọn mua dược liệu hoa đu đủ đực tại các địa chỉ uy tín để đảm bảo hiệu quả và an toàn nhất cho sức khỏe, tránh những sản phẩm không đảm bảo chất lượng trên thị trường.
Công dụng của hoa đu đủ đực
Theo nghiên cứu, bông đu đủ đực có vị đắng, tính bình, không độc, có tác dụng chống viêm, tiêu sưng, giảm đau, làm giãn nở các cơ, kích thích tiểu tiện. Hoa đu đủ đực cũng rất giàu vitamin A, B1, C, carbohydrate, protein, tannin, chất chống oxy hóa và khoáng chất.
Hoa đu đủ đực có nhiều tác dụng đối với sức khoẻ, bao gồm:
- Đối với hệ tiêu hóa: Hoa đu đủ đực giúp kích thích quá trình tiêu hóa, co bóp ruột, ngăn ngừa táo bón, sản xuất khí trong bụng. Ngoài ra, hoa còn bảo vệ niêm mạc đường ruột, chống viêm loét dạ dày và có tác dụng tăng khả năng chuyển hóa và trao đổi chất.
- Trên hệ miễn dịch: Bông đu đủ đực giúp tăng cường sức đề kháng, nâng cao hoạt động của hệ miễn dịch.
- Tác dụng đối với hệ tim mạch và tuần hoàn: Hoạt chất beta-carotene, folate, chất chống oxy hóa trong hoa đu đủ đực giúp bảo vệ thành mạch, giảm cholesterol xấu, ổn định huyết áp, ngăn ngừa đau tim, đột quỵ, chống lại sự hình thành của các mảng xơ vữa và huyết khối.
- Đối với hệ hô hấp: Hoa đu đủ đực giàu vitamin C và beta-carotene, giúp kháng khuẩn, tiêu viêm tự nhiên, ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ho, viêm họng, khàn tiếng và đau rát cổ họng.
- Ngăn ngừa ung thư: Hoa đu đủ đực có tác dụng phòng ngừa ung thư. Hoạt chất Lycopene, Carotenoids trong hoa đu đủ đực giúp ngăn chặn sự phát triển của khối u và làm chậm di căn. Hoa đu đủ đực được khuyên dùng cho người mắc các loại ung thư như ung thư vú, ung thư ruột kết, ung thư phổi và ung thư tuyến tiền liệt.
- Công dụng của hoa đu đủ đực đối với bệnh nhân tiểu đường: Các hoạt chất trong hoa đu đủ đực giúp bệnh nhân tiểu đường kiểm soát đường huyết tốt hơn nhờ tác dụng làm tăng sản xuất insulin trong cơ thể.
- Đối với người béo phì: Bông đu đủ đực giàu chất xơ, vitamin A, B, C và khoáng chất, giúp tăng khả năng chuyển hóa chất béo tại gan, ngăn ngừa tích trữ mỡ dư thừa ở các cơ quan như bụng, đùi, bắp tay…
Cách sử dụng bông đu đủ đực
Bạn có thể sử dụng dược liệu hoa đu đủ đực dưới dạng tươi hoặc khô. Với hoa đu đủ đực khô, bạn cần sao vàng trước khi sử dụng để giữ được trọn vẹn dược tính của thuốc. Hoa đu đủ đực có thể được dùng trong chế biến món ăn, làm trà, ngâm mật ong, ngâm rượu hoặc sắc uống.
1. Cách pha trà hoa đu đủ đực
- Chuẩn bị: 10 – 15g hoa đu đủ đực tươi (hoặc 20 – 30g dược liệu khô).
- Cách thực hiện: Rửa sạch hoa đu đủ và đưa vào ấm chuyên dụng. Rót khoảng 300ml nước vào ấm. Để trong khoảng 15 phút, sau đó rót từ từ để uống và cải thiện sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật.
2. Các món ăn bài thuốc được chế biến từ hoa đu đủ
-
Bông đu đủ đực xào chay
- Chuẩn bị: 100g hoa đu đủ đực, 3 – 4 lá đu đủ bánh tẻ, quả cà dại, hành tăm.
- Cách chế biến: Rửa sạch các nguyên liệu, cắt quả cà dại thành miếng vừa ăn, thái lá đu đủ nhỏ. Phi hành tăm với dầu ăn cho thơm, sau đó cho tất cả vào xào nhanh tay, nêm gia vị vừa miệng. Dùng kèm trong bữa cơm như một món rau.
-
Món hoa đu đủ xào tỏi
- Chuẩn bị: 200 – 300g hoa đu đủ đực tươi, tỏi và các gia vị thông dụng.
- Cách chế biến: Rửa và ngâm hoa đu đủ trong nước muối pha loãng để làm sạch, vớt ra để ráo. Luộc hoa qua nước sôi để giảm vị đắng chát. Sau đó, vắt bớt nước, vò hoa cho nát rồi ướp với một chút gia vị và hạt tiêu trong khoảng 5 phút cho thấm. Cuối cùng, bạn cho tỏi bằm vào chảo phi thơm rồi tiếp tục bỏ hoa đu đủ vào xào nhanh tay cho đều. Tắt bếp.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ hoa đu đủ đực
Bông đu đủ rất phổ biến trong các bài thuốc Đông y, dưới đây là một số ví dụ:
-
Chữa ho nhiều, ho kéo dài trong các trường hợp bị viêm họng
- Thành phần: Rẻ quạt, củ lan tiên (mạch môn đông), tần dày lá mỗi vị 10g, bông đu đủ đực 15g.
- Cách sử dụng: Rửa sạch tất cả với nước muối pha loãng. Bỏ vào bát với một ít đường phèn, đem hấp khoảng 20 phút. Lấy chén thuốc ra, nghiền nát. Chia ngậm và nuốt 3 lần mỗi ngày.
-
Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư
- Thành phần: Bông đu đủ đực tươi 100g.
- Cách sử dụng: Rửa sạch, phơi khô hoa đu đủ theo hướng dẫn trên, đem sao vàng rồi hạ thổ. Cho dược liệu vào ấm với 1 lít nước. Sắc kỹ cho đến khi nước trong ấm cạn còn 3 bát. Chia uống làm 3 lần, sau bữa ăn sáng, trưa và tối.
-
Bài thuốc điều trị bệnh sỏi thận
- Thành phần: 15g dược liệu khô.
- Cách sử dụng: Sắc hoa đu đủ đực khô với 5 bát nước cho cạn còn 2 bát. Chia làm 2 lần uống sau khi ăn. Dùng trong 10 ngày liên tục để làm tan viên sỏi và đào thải chúng ra ngoài qua đường tiểu.
-
Điều trị bệnh viêm loét dạ dày
- Thành phần: Rượu trắng 40 độ (200ml), hoa đu đủ đực (100g).
- Cách sử dụng: Phơi khô hoa đu đủ, sao vàng rồi hạ thổ cho nguội. Bỏ vào bình ngâm chung với lượng rượu đã chuẩn bị, để khoảng 30 ngày sau đó lấy ra sử dụng. Uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 10 – 15ml.
-
Hoa đu đủ đực hấp mật ong/đường phèn giảm đường huyết, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
- Thành phần: Hoa đu đủ đực tươi 10 – 20g, 3 muỗng mật ong hoặc đường phèn.
- Cách sử dụng: Trộn chung hoa đu đủ đực và mật ong hoặc đường phèn. Hấp nhẹ cho đến khi hoa chín mềm và ngấm đều mật ong. Bỏ ra và dùng thìa dằm nát hoa. Chia ăn 2 – 3 lần mỗi ngày.
-
Điều trị bệnh đau niệu đạo, bệnh tiểu rắt
- Thành phần: Bông đu đủ đực và hắc đại đậu mỗi vị 40g, lá bạc thau 60g, diêm tiêu 4g.
- Cách sử dụng: Sắc thuốc chia làm 3 lần uống trong ngày khi đói bụng.
Hoa đu đủ đực mang lại nhiều lợi ích từ thiên nhiên. Tuy nhiên, bạn không nên tự ý sử dụng hoa đu đủ đực để chữa bệnh mà chưa tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc người có chuyên môn. Bạn cũng cần lưu ý về liều lượng sử dụng và thời gian sử dụng. Sử dụng quá ít hoặc sai cách có thể không đem lại hiệu quả, trong khi sử dụng quá nhiều có thể gây phản ứng phụ như dị ứng, mẩn ngứa, buồn nôn và chóng mặt.
Mỹ phẩm và dược phẩm từ hoa đu đủ đực là một lựa chọn thông minh cho sức khỏe và sắc đẹp của bạn.
