Nhân trần, còn được biết đến với tên gọi khác như chè cát, hoắc hương núi, chè nội,… là một loài cây thân thảo mọc hoang, ưa sáng, ưa ẩm và thường mọc lẫn với các cây cỏ thấp, cây bụi nhỏ ven rừng. Với chiều cao tối đa khoảng 40 – 100cm, nhân trần có thân tròn, cứng và có nhiều lông. Lá nhân trần hình trái xoan, mọc đối, dài khoảng 4 – 6cm, hơi tù hoặc nhọn ở đầu, cả hai mặt lá đều có lông.
Một trong những đặc điểm nổi bật của nhân trần chính là hoa mọc thành cụm ở đầu cành, dài khoảng 30cm. Hoa nhân trần có màu lam tím và đài hình chuông xẻ thành 5 răng, thùy ngoài hình mác dài rộng, thùy trong hẹp. Quả nhân trần hình trứng, dài bằng với đài hoa, bên trong có nhiều hạt nhỏ.
Công Dụng Đặc Biệt Của Nhân Trần Đối Với Sức Khỏe
1. Thành phần và thu hái dược liệu nhân trần
Nghiên cứu về dược liệu nhân trần cho thấy, toàn thân cây chứa khoảng 1% tinh dầu, có chứa các thành phần chủ yếu như paracymen, pinen, limonen, cineol và anethol. Ngoài ra, nhân trần còn chứa hàm lượng lớn chất chống oxy hóa polyphenol, flavonoid và coumarin.
Toàn bộ phần trên mặt đất của cây nhân trần có thể được sử dụng làm dược liệu. Thu hái thường được thực hiện vào mùa hè – thời điểm cây đang ra hoa. Sau khi thu hái, nhân trần được thái nhỏ, sấy khô hoặc phơi khô, và cất giữ ở nơi khô mát để dùng quanh năm.
2. Tác dụng của dược liệu nhân trần đối với sức khỏe
2.1. Theo y học hiện đại
- Hỗ trợ trong trị bệnh viêm gan cấp: Nhân trần có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn mạnh và tăng cường chức năng thải độc cho gan. Việc sử dụng nhân trần trong đợt viêm gan virus cấp có thể giúp cải thiện triệu chứng của bệnh.
- Hỗ trợ trị viêm túi mật: Nhân trần giúp tăng tiết mật ở người bị viêm túi mật. Nước sắc từ dược liệu nhân trần có dimethoxycoumarin với công dụng lợi mật và giảm trương lực cơ vòng Oddi, giúp bài tiết mật dễ dàng và tránh tắc mật.
- Ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn: Nước sắc nhân trần có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều vi khuẩn như trực khuẩn bạch hầu, vi khuẩn lao, thương hàn, trực khuẩn mủ xanh, E.coli, tụ cầu vàng, trực khuẩn lỵ, virus cúm,…
2.2. Theo y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, nhân trần là dược liệu có tính hơi hàn, vị đắng, can đởm, quy kinh tỳ. Công dụng chính của nhân trần theo y học cổ truyền bao gồm lợi thấp, thanh nhiệt, chỉ thống, thoái hoàng, lợi tiểu, thoát mồ hôi. Vì những công dụng đó, dược liệu nhân trần được sử dụng trong việc chữa tiểu tiện không thông, sốt nóng, vàng da, cải thiện sức khỏe sau sinh,…
Bài Thuốc Chữa Bệnh Từ Dược Liệu Nhân Trần
Nếu bạn muốn tận dụng những tác dụng tuyệt vời của nhân trần, dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh hiệu quả từ dược liệu tự nhiên này:
1. Bài thuốc chữa viêm gan cấp tính
- Dùng 100g nhân trần, 50g bồ công anh và 30g đường trắng. Sắc nước từ các thành phần này và uống trong ngày. Bài thuốc này không chỉ có tác dụng với người bị viêm gan cấp tính mà còn có tác dụng khắc phục nước tiểu màu vàng đậm và viêm đường mật cấp.
2. Bài thuốc lợi tiểu
- Lấy 30g nhân trần sắc cùng 30g râu ngô và uống trong ngày. Duy trì cách này trong khoảng 1 tháng sẽ giúp cải thiện tình trạng bí tiểu, khó tiểu, tiểu đau rát,…
3. Bài thuốc mát gan, thanh nhiệt
- Trộn đều nhân trần, bán biên liên, bông mã đề với lượng bằng nhau. Dùng 50g bột hỗn hợp đã được tán hòa tan trong nước đun sôi để nguội rồi uống hàng ngày.
4. Bài thuốc trị viêm da, ngứa da
- Tán 15g lá sen và 30g nhân trần để tạo thành dạng bột mịn. Pha 3g bột này cùng nước ấm và thêm chút mật ong để uống hàng ngày.
5. Bài thuốc cải thiện sốt, đau đầu
- Sắc nước từ 16g nhân tần, 8g mộc thông, 20g hoàng cầm, 8g thạch xương bồ, 20g hoạt thạch, 6g hoắc hương, 6g xạ can, 6g liên kiều và 6g bạch đậu khấu. Uống hết trong ngày.
Những Lưu Ý Khi Sử Dụng Nhân Trần
Ngoài việc tìm hiểu về tác dụng của nhân trần, bạn cũng cần biết cách sử dụng thảo dược này đúng cách để tránh gặp tác dụng phụ do tương tác thuốc gây ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:
- Không kết hợp cam thảo với nhân trần vì nhân trần có tính đào thải nước trong khi cam thảo lại giữ nước. Sự kết hợp này có thể gây tương tác thuốc, vừa dễ gặp tác dụng phụ, vừa làm giảm hiệu quả của mục đích trị bệnh.
- Phụ nữ đang cho con bú và đang mang thai không nên uống nhân trần để tránh mất sữa hoặc kém sữa, và tránh bị xuất tiết ở một số tuyến trong cơ thể.
- Không nên uống nhân trần đều đặn mỗi ngày vì nó có tác dụng lợi tiểu, làm cơ thể thải nước và chất dinh dưỡng ra ngoài nhiều hơn. Điều này có thể gây mất nước, tập trung kém và mệt mỏi. Nếu gan vẫn hoạt động bình thường mà vẫn uống trà nhân trần mỗi ngày, sẽ làm hoạt động bài tiết của gan tăng lên, làm việc quá sức và dễ bị tổn thương và mắc bệnh.
Nhân trần, với tính mát và những lợi ích tốt cho sức khỏe, là một dược liệu đáng để tham khảo. Tuy nhiên, để tận dụng hết những công dụng của nhân trần, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn để biết cách sử dụng, kiểm soát rủi ro và tránh được tác dụng phụ.
Đọc thêm tại tieucanhdep.