Cây dâu tằm là một loại cây thân gỗ cao khoảng 2,3m. Lá cây có hình bầu dục và mọc so le, với phần mép lá có răng cưa. Hoa đực và hoa cái của cây dâu tằm mọc thành từng bông. Quả của cây thường có màu đỏ, đen sẫm, có vị chua và ngọt, được ăn rất ngon và thường được dùng để ngâm rượu và làm thuốc. Dâu tằm có nhiều loại, và ở Việt Nam, cây dâu tằm được gọi là dâu trắng, để phân biệt với dâu đen và dâu đỏ.
1. Đặc điểm của cây dâu tằm
Cây dâu tằm thích sáng và ẩm, thường được trồng ở những vùng có diện tích lớn như bãi sông và cao nguyên. Nơi mà cây dâu tằm thường có nguồn gốc từ phía Đông của Châu Á, bao gồm Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc, và Triều Tiên. Cây dâu tằm có nhiều bộ phận khác nhau được sử dụng làm thuốc, bao gồm lá, quả và vỏ rễ.
2. Công dụng của cây dâu tằm
- Rễ dâu (tang bạch bì): Có vị hơi đắng, ngọt, tính mát. Trong Đông y, rễ dâu được sử dụng để trị ho, hen, và nhiều bệnh khác.
- Lá dâu: Có chứa axit amin tự do, protid, và các loại vitamin như vitamin C, vitamin B1, và vitamin D. Lá dâu có vị đắng, ngọt, tính mát, và có tác dụng làm mát gan, giải cảm, và chữa một số bệnh khác.
- Cành dâu: Trong Đông y, cành dâu còn được gọi là tang chi. Cành dâu có vị nhạt, đắng, tính bình, và có tác dụng chữa tê thấp, cải thiện tình trạng đau xương, mỏi gối, và phù thũng.
- Quả dâu: Trong Đông y, quả dâu gọi là tang thầm. Quả dâu có vị ngọt, chua, tính ôn, và có tác dụng chữa thiếu máu, mắt mờ, táo bón, và có thể làm siro dâu uống hàng ngày để giải khát và nhuận tràng.
3. Các bài thuốc trị bệnh từ cây dâu tằm
Cây dâu tằm còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc trị bệnh khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ:
- Bài thuốc chữa ho, viêm họng: Sử dụng vỏ rễ dâu kết hợp với một số loại dược liệu khác như thiên môn, bách bộ, sâm bố chính, cam thảo dây, vỏ quýt, và xạ can. Các loại dược liệu này được phơi khô và sắc nước uống hàng ngày hoặc nấu thành cao.
- Chữa ho gà: Sử dụng vỏ rễ dâu kết hợp với những loại dược liệu khác như củ sả, hạnh nhân, quả hồng bì, ô mai, kinh giới, cam thảo cát cánh, và bạc hà. Tất cả được sắc với nước và sau đó nấu thành siro. Mỗi lần uống chỉ lấy một thìa cà phê, mỗi ngày uống 3 lần.
- Chữa đau dây thần kinh tọa: Sử dụng cành dâu kết hợp với thổ phục linh, ngưu tất, thiên niên kiện, lá lốt, cà gai leo, và đỗ đen. Sắc uống một thang/ngày và kiên trì dùng trong thời gian dài.
- Chữa ho trẻ em: Dùng lá dâu non kết hợp với lá hẹ, mật ong, hấp cho chín, và sau đó dùng trong ngày.
- Bài thuốc chữa mất ngủ, đau lưng: Dùng quả dâu đã chín, phơi khô cùng với hạt vừng đen, hạt sen, và đỗ đen. Mỗi loại 100g, dùng để sao vàng, tán nhỏ, rây bột mịn và kết hợp với mật ong để làm thành từng viên thuốc bằng hạt ngô. Ngày uống 2 lần và mỗi lần khoảng 30 viên.
Hãy nhớ rằng việc sử dụng cây dâu tằm để chữa bệnh phải được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến chuyên gia để đảm bảo sử dụng đúng liều lượng và cách thức.
